Łęczyca

Cmen­tarz dla ewan­ge­lików z Łęczycy założony został praw­dopodob­nie na przełomie XVIII i XIX wieku, wraz z ich pojaw­ie­niem się w mieś­cie. Po raz pier­wszy zaz­nac­zono go (bez opa­trzenia nazwą) na planie fol­warku Borki pochodzą­cym z 1801 roku, w rejonie dzisiejszych ulicy Gór­niczej i Pol­nej. Zaj­muje powierzch­nię około 1000 metrów kwadra­towych i jest otoc­zony ceglanym murem, w wielu miejs­cach wyraźnie nad­gryzionym zębem czasu. Tuż przy bramie wejś­ciowej zna­j­duje się parterowy budynek zaadap­towany na cele mieszkalne. Na samym cmen­tarzu zna­jdziemy kilka­dziesiąt okaza­łych grobow­ców: wśród nich są wysokie piaskow­cowe lub mar­murowe stelle otoc­zone żelaznymi płotkami, murowane grobowce, krzyże o zróżni­cow­anych for­mach, jak również małe nagrobki o pop­u­larnych for­mach spo­tykanych na innych cmen­tarzach ewan­gelic­kich. Szczególną uwagę zwraca wielkie mau­zoleum rodziny Boet­ticherów z lat 80 XIX wieku, umiejs­cowione na wysok­iej plat­formie i ozdo­bione posągami z piaskowca.

Przechadza­jąc się po nekropolii możemy łatwo dojść do wniosku, że łęczy­cka społeczność ewan­gelicka, choć nieliczna, była bardzo zamożna. Wielu jej członków pełniło ważne funkcje w mieś­cie i najbliższej okol­icy. Jeden z wspom­ni­anych Boet­ticherów – Władysław – był admin­is­tra­torem i udzi­ałow­cem w zakładzie cukrown­iczym zna­j­du­ją­cym się w pob­liskim Leśmierzu. Inny okazały nagrobek z 1882 roku należy do Karola Traut­solta – pełniącego funkcję naczel­nika powiatu łęczy­ck­iego. Edmund Polens, zmarły w 1875 roku, był z kolei pomoc­nikiem naczel­nika. Najs­tarszym na całym cmen­tarzu pominikiem jest pochodzący z lat 40 XIX wieku nagrobek Adama Szu­berta, dowódcy bry­gady arty­lerii. W 1914 roku pochowano również na cme­na­trzu 17 żołnierzy niemiec­kich i rosyjskiego ofi­cera, poległych w dni­ach 15–16 listopada, w cza­sie tzw. „Oper­acji łódzkiej”.

Jedno z najs­tarszych fotografii łęczy­ck­iego cmen­tarza wyko­nano w 1939 roku. Na pier­wszym planie widać groby niemiec­kich żołnierzy. Zdję­cie pochodzi z pub­likacji Łęczyca zapom­ni­ana: pocztówki, fotografie i ryciny autorstwa Alicji Łosińskej, Karola Niewiadom­skiego i Mirosława Pis­arkiewicza (Łęczyca 2007)

Dawne przekazy mówią o niezwykłej urodzie tej nekropolii. Pod­czas wiz­y­tacji gminy ewan­gelick­iej w 1846 roku uznano łęczy­cki cmen­tarz za najpiękniejszy w całej diecezji kaliskiej. Tuż przed wybuchem I wojny świa­towej, lub w lat­ach między­wo­jen­nych Józef Cichecki pisał o nim, że jest utrzy­many w nadzwycza­jnym porządku i wiele posi­ada ślicznych grobow­ców a także i pom­ników wybit­nych oby­wa­teli łęczy­c­kich. Jak wiele innych nekropolii w regionie, po 1945 roku cmen­tarz pozostał bez należytej opieki; wiele nagrobków zostało zde­wastowanych. Zabytkowa przestrzeń stała się miejscem skład­owa­nia odpadów i alko­holowych libacji. Pod koniec lat 80-tych przyszłość cmen­tarza stanęła pod dużym znakiem zapy­ta­nia. Na szczęś­cie, dzięki staran­iom dzi­ała­jącego w Łęczycy w lat­ach 1991–93 Komitetu Ratowa­nia Cmen­tarza Ewangelicko-Augsburskiego, nekropo­lia przetr­wała. Dzięki dzi­ałan­iom komitetu, jeden z najbardziej urokli­wych, ewan­gelic­kich cmen­tarzy w regionie łódzkim możemy oglą­dać do dziś. [2014]