Nieczynny cmentarz ewangelicko-augsburski
Żabieniec
Pozostałości cmentarza w dawnej osadzie olęderskiej Żabieniec można znaleźć dziś w Łodzi, w niewielkim lesie przy ulicy Brukowej. Początki nekropolii sięgają prawdopodobnie końca XVIII wieku. W 1793 roku w części dóbr radogoskich należących do Mateusza Strzałkowskiego założono osadę nazwaną Holendrami Radogoskimi lub Żabieńcem. Osiedle rozrastało się szybko i wkrótce przerosło sąsiedni, znacznie starszy Radogoszcz. Kolejny dziedzic z rodu Strzałkowskich – Stanisław – kontynuował dzieło poprzednika, wycinał las i osadzał kolejnych olędrów. W 1823 roku stało w Żabieńcu 58 domów (w Radogoszczu tylko 17), rozrzuconych na obszarze pomiędzy dzisiejszymi ulicami Żabieniec i Teofilowską. W tym samym roku naliczono 509 mieszkańców; w przeważającej większości byli to niemieccy ewangelicy. Trudnili się głównie rolnictwem. Z uwagi na obecność piasków szklarskich, na początku XIX wieku Maciej Wyszyński założył we wsi hutę szkła (zlikwidowaną po jego śmierci w 1822 roku).
Omawiany cmentarz pierwotnie zajmował plac o wymiarach 80 x 50 metrów. Jego granice zlewają się dziś z otaczającym go lasem; lokalizację ułatwić mogą porastające go pnącza bluszczu. Przed II wojną światową na jego terenie znajdowała się murowana kaplica, zniszczona już w 1946 roku. Jeszcze w latach 80-tych cmentarz ogrodzony był ceglanym murem. Do dziś zachowało się na nim kilkanaście nagrobków; nieliczne z nich mają formę piaskowcowych płyt z czytelnymi inskrypcjami, po większości pozostały tylko kamienne obramowania. Najciekawszy z nich, ozdobiony gotyckim liternictwem pomnik z piaskowca oznacza miejsce spoczynku aż dziewięciorga dzieci, zmarłych w wieku od kilku miesięcy do około trzech lat. Wszystkie noszą nazwisko Lange, a daty ich śmierci pochodzą z lat 80-tych i 90-tych XIX wieku. Ostatnich pochówków na cmentarzu dokonano w latach 50-tych XX wieku. [2016]
Edyta Klink-Orawska, Wiara, praca, nowa ojczyzna. Dzieje luteranizmu na ziemi zgierskiej do 1972 roku, Zgierz 2012
Krzysztof Paweł Woźniak, Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 roku. Proces i jego interpretacje, Łódź 2013
Marek Sygulski, Historia Bałut. Tom 1: Kolonizacja, Łódź 2003
Kazimierz Badziak, Z przeszłości dawnej Łodzi. Radogoszcz i wieś Łódź [w:] Kronika Miasta Łodzi, zeszyt 1/1992
Jerzy Szałygin, Katalog zabytków osadnictwa holenderskiego na Ziemi Łęczyckiej, Warszawa 2007
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.