Grocholice

Grocholice, będące dziś dzielnicą Bełchatowa, były w przeszłości odrębną osadą, znacznie od niego większą. Istniały już w XII wieku jako własność arcybiskupstwa gnieźnieńskiego (zsekularyzowane w czasach pruskich). W latach 1420–1870 miały prawa miejskie. Wraz z potopem szwedzkim rozpoczął się powolny upadek Grocholic; wojska kilkakrotnie ograbiły i spaliły miasto. Późniejsze próby odbudowy i ożywienia gospodarczego nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. W drugiej połowie XVIII wieku miasto nawiedził pożar, a mieszkańców zdziesiątkowała epidemia cholery. Równolegle, dzięki staraniom rodziny Rychłowskich, a później Kaczkowskich, w siłę zaczął rosnąć Bełchatów. Organizowane tam jarmarki znacząco ograniczały zyski mieszkańców Grocholic.

Opis miasta z 1820 roku wskazywał, że 90% ludności utrzymuje się z rolnictwa; pracą na roli zajmowali się nawet nieliczni rzemieślnicy. Nie działały żadne manufaktury. Istniały za to trzy szynki, dwie karczmy i gorzelnia (na ledwie 670 mieszkańców). Burmistrz Latkowski stwierdził, że „miasto tutejsze upada”.

Niewykorzystane szanse

W latach 20-tych XIX wieku nie wykorzystano szansy na uprzemysłowienie miasta. W 1824 roku wymierzono 49 działek dla osadników, a pierwszy z nich, Fryderyk Patzer, zamierzał zbudować farbiarnię i folusz oraz sprowadzić innych sukienników. Inicjatywa skończyła się fiaskiem, a przyczyną miała być nieufność jaką żywili względem cudzoziemskich tkaczy – w większości ewangelickich Niemców – katoliccy mieszkańcy miasta.

Tymczasem właściciele Bełchatowa przyjmowali w swoim mieście wszystkich zagranicznych fachowców, bez względu na wyznanie. Głosy krytyczne względem cudzoziemców, choć również obecne (po pożarze w 1842 roku mówiono, że to kara boska za sprowadzenie luteran do miasta), nie miały większego znaczenia. [2022]