Poddębice

Wraz z początkiem XIX wieku podjęto próbę wprowadzenia Poddębic na drogę nowego rozwoju. Wprawdzie pewne ożywienie nastąpiło już w drugiej połowie XVIII wieku, kiedy osada stała się własnością rodziny Sanguszków, jednak dopiero przejęcie dóbr przez rodzinę Zakrzewskich w 1787 roku zaowocowało szeregiem nowych inwestycji. Nestor rodu – Franciszek Ksawery – założył między innymi stawy rybne i unowocześnił folwark, a Klemens – jego syn i następca – założył w Poddębicach osadę sukienniczą. Osada była obliczona na produkcję głównie cienkiego sukna, tzw. szaraczkowego. W 1819 roku wytyczono działki dla sukienników, sprowadzanych przede wszystkim z krajów niemieckich i zwolniono ich z czynszu na okres sześciu lat. W połowie lat 20-tych zbudowano ewangelicki dom modlitwy, prawdopodobnie wówczas wytyczono też cmentarz dla osadników.

Nowy plan osady sporządził geometra Walenty Plebanowski. Wkrótce, 17 września 1822 roku, Poddębice odzyskały (utracone prawdopodobnie na początku XIX wieku) prawa miejskie. W 1827 roku, na rozwój włókiennictwa dziedzic Zakrzewski zaciągnął pożyczkę w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim.

Miasteczko rozwijało się jednak powoli. Rajmund Rembieliński w swoich raportach nie poświęcał mu wiele uwagi. W latach 20-tych liczba majstrów pracujących na ręcznych warsztatach nie przekraczała stu. Nigdy nie powstała w mieście manufaktura. Mimo skromnej produkcji, sukno tkano również na eksport. W roku 1828 wyekspediowano do Rosji 467 postawów sukna.

Po upadku powstania listopadowego, sukiennictwo w Poddębicach całkowicie upadło. Tkacze opuścili miasto, wracając w rodzinne strony, wyjeżdżając na wschód lub przenosząc się do innych osad fabrycznych. A najlepszym kierunkiem była wówczas Łódź… [2021]