Aleksandrów Łódzki

Budynek magistratu w Aleksandrowie stanął w 1824 roku przy południowej pierzei rynku, u zbiegu ulic Kaliskiej (obecnie 11 listopada) i Ogrodowej. Był to jeden z pierwszych murowanych obiektów w osadzie. Koszt inwestycji – 20 tysięcy złotych – w całości pokrył Rafał Bratoszewski.

Ratuszowi nadano styl klasycystyczny. Nie wiadomo kto był jego projektantem; autorstwo przypisuje się Jakubowi Kubickiemu, jednemu z najwybitniejszych polskich architektów tego okresu. Z kolei autorzy monografii Aleksandrowa – Helena Tukaj i Janusz Wróbel – doszukują się w architekturze budynku wpływów warszawskiego budowniczego Antonio Corazziniego.

Ratusz wzniesiono na planie prostokąta o wymiarach 18 × 12 × 8 metrów. Jest to dwukondygnacyjny budynek o siedmioosiowej elewacji frontowej, nakryty czterospadowym dachem. Charakterystycznym elementem ratusza jest ryzalit umieszczony w centralnej części fasady. Na poziomie drugiej kondygnacji podzielono go czterema pilastrami i zwieńczono schodkowym szczytem. Elewację zdobią płaskorzeźby: głowy Temidy z datą „1824” oraz dwóch panopliów umieszczonych symetrycznie po obu stronach środkowego, półokrągłego okna. Pierwotnie ratusz nie miał balkonu i umieszczonych po obu jego stronach okien; dodano je w okresie międzywojennym.

Niezrealizowany projekt nowego ratusza przygotowany przez Niemców w czasie II wojny światowej. Źródło: Ostlandbild/Rode, Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi

Wnętrze ratusza ma układ dwutraktowy w obszerną sienią na przestrzał. Na piętrze znajdowała się kancelaria magistratu i czteroizbowe mieszkanie burmistrza, a na parterze skład miar i wag, mieszkanie policjanta oraz areszt. Za ratuszem zlokalizowano obszerny dziedziniec na którym mieściły się pomieszczenia gospodarcze i skład naczyń do gaszenia pożarów.

W ciągu swojej historii pierwotna bryła budynku nie uległa żadnym zmianom. W trakcie remontu w 2004 roku elewacji przywrócono dawny, błękitny kolor. Budynek do dziś pełni funkcję siedziby władz Aleksandrowa i niezmiennie pozostaje jedną z najbardziej reprezentacyjnych budowli w mieście. [2010]