Dąbie

Pierwszy budynek pełniący funkcję ratusza w Dąbiu był niewielkim domem zbudowanym na środku rynku przez jednego z mieszczan, nieznanego z imienia Pełczyńskiego. W 1816 roku, Rada Miejska z burmistrzem Krajewskim podjęła decyzję o odkupieniu go za 480 złotych. Pieniądze uzyskano ze składki zorganizowanej wśród mieszkańców miasta.

Budynek zdawał się nie zaspokajać ambicji władz ówczesnego Dąbia. Na początku lat 20-tych podjęto starania o zgodę Komisji Wojewódzkiej na budowę nowej, okazałej siedziby władz miejskich. Stary ratusz – jak pisał ówczesny burmistrz Adam Grudziński „budowla szpetna i zawaleniem grożąca” – przeznaczono do rozbiórki.

18 lutego 1824 roku ogłoszono przetarg na budowę nowego ratusza. Autorem zwycięskiej oferty, opiewającej na kwotę 24 400 złotych, był Romuald Garczyński, Naddzierżawca Ekonomii Uniejów. Rozpoczęte wkrótce prace potrwały do 1825 roku, ale budynek był gotowy do zamieszkania dopiero w roku następnym. Na realizację przedsięwzięcia zużyto 40 tysięcy sztuk cegieł z miejskiej cegielni.

Ratusz w Dąbiu na archiwalnej fotografii (prawdopodobnie lata 50/60 XX wieku) źródło: Kurier Kolski (dostęp: 16 października 2021). Mimo upływu lat, charakterystyczna bryła budynku pozostaje niezmienna.

Budowlę wzniesiono w stylu klasycystycznym, na planie zbliżonym do kwadratu, z dwoma wolnostojącymi pawilonami po obu jej stronach. W środkowej części ściany frontowej znajduje się dwukondygnacyjny wgłębny portyk, wsparty na dwóch półkolumnach. Między nimi umieszczono drzwi i niewielki balkon. Na centralnej osi fasady, powyżej gzymsu wznosi się nadstawka z herbem miasta. Charakterystycznym elementem ratusza jest, ulokowana na środku czterospadowego dachu, wieża o przekroju walcowatym, z czterema półokrągłymi oknami i kopulastym dachem.

Pierwotnie na parterze znajdowała się kancelaria, archiwum, kasa miejska i areszt policyjny; na piętrze mieszkał burmistrz. Wnętrza ogrzewano siedmioma piecami kaflowymi. Warto wspomnieć, że 18 maja 1825 roku Dąbie wizytował rosyjski car Aleksander I, a w nowowybudowanym ratuszu – jak pisali współcześni – w pokojach górnych obiadował.

W ciągu swojej historii ratusz poddawano częstym remontom. Pierwszy z nich wykonano już w 1832 roku, najpoważniejszy (kiedy nieomal zawaliła się jedna ze ścian) w 1851, a ostatni – w roku 2019. Zakrojone na szeroką skalę prace objęły renowację elewacji, konstrukcji więźby dachowej oraz remont pokrycia dachu i wieży.

Od blisko dwustu lat, budynek niezmiennie służy władzom miejskim Dąbia [2021].