Borowa

Pierwszy dom modlitwy w Borowej powstał wkrótce po założeniu kolonii (wytyczonej w 1803 roku); w jego murach odbywały się też lekcje. Wiadomo, że w 1862 roku budynek przebudowano i być może powiększono. O budowie kościoła zdecydowano dopiero w latach 30-tych XX wieku, po tym jak stary dom modlitwy doszczętnie spłonął (dokładnie 13 kwietnia 1933 roku). Wydarzenia potoczyły się szybko – już pod koniec maja plac pod świątynię podarował Wilhelm Kirsch, zorganizowano też komitet budowy. Na jego czele stanął brzeziński pastor i historyk kościoła ewangelicko-augburskiego w Polsce, Eduard Kneifel.

Zgodnie z projektem sporządzonym przez łódzkiego inżyniera Alberta Kraussa, kościołowi nadano wymiary 17 × 10 × 10 metrów. Budowla miała ciężką, zgeometryzowaną bryłę i była niemal całkowicie pozbawiona ozdób. Otwór wejściowy zwieńczony był półokrągłą płyciną z cytatem z Ewangelii św. Jana (14, 19): Ich lebe, und ihr sollt auch leben („Ja żyję i wy żyć będziecie”). Na bokach frontowej ściany umieszczono po dwa płaskie pilastry, a ponad gzymsem schodkowy szczyt z centralnie ustawionym krzyżem. Wnętrza doświetlał rząd czterech okien umieszczonych na ścianach bocznych i pięć małych, wąskich okien od frontu. Dach prawdopodobnie był dwuspadowy.

Projekt kościoła w Borowej. Źródło: Eduard Kneifel, Das Kirchspiel Brzeziny: zur 100-jährigen Jubiläumsfeier der evangelisch-lutherischen Kirche in Brzeziny, Brzeziny 1933

Kamień węgielny pod budowę kościoła położono 13 sierpnia 1933 r. w obecności wspomnianego pastora Kneifla i Adolfa Dobresteina z Łodzi. Prace budowlane poprowadził Leo Lisner, łódzki budowniczy. Datki na świątynię zbierano wśród mieszkańców Borowej i okolicznych kolonii. Już w 1934 roku kościół poświęcono i oddano wiernym; w uroczystości wział udział pastor Kneifel i Löffer z łódzkiej parafii św. Mateusza.

Po II wojnie światowej kościół został rozgrabiony i zdewastowany, a w 1951 roku rozebrany. Dziś nie ma po nim żadnego śladu. [2018]