Właściciel i zarządca miasta Bełchatów

Stanisław Kaczkowski

* ok. 1784 – † 19 IV 1855

Stanisław Kaczkowski

Stanisław Kaczkowski w ostatnich latach życia. Zdjęcie pochodzi ze zbioru Dzieła Stanisława Kaczkowskiego, Kraków 1883

Stanisław Kaczkowski był najmłodszym z czterech synów Józefa Kaczkowskiego i Bogumiły z Chrzanowskich. Urodził się około 1784 roku. Był właścicielem Bełchatowa i okolicznych dóbr, oraz majątku w Chojnem koło Sieradza. Zasiadał w Sejmie Królestwa Polskiego, był publicystą, poetą i dramaturgiem.

Wykształcenie zdobywał w konwikcie pijarów w Warszawie oraz na studiach prawniczych w Frankfurcie nad Odrą. W 1808 roku minister Feliks Łubieński powierzył mu funkcję zastępcy prokuratora przy Trybunale Kaliskim, później prezesa Rady Powiatowej w Sieradzu i członka Rady Wojewódzkiej w Kaliszu.

Biograf rodzinny Ignacy Toczkiewicz pisał o Stanisławie: Uprzejmy i słodki w rozmowie, wesoły w towarzystwie, nadzwyczajną obdarzony pamięcią, przysłów, wierszyków i przypowieści bez liku przytaczał. […] Przy tym uczenie grał na kilku instrumentach, a szczególnie na wiolonczeli. Napisał dwie sztuki sceniczne: Urzędomania i Dziwak. Przetłumaczoną przez niego Wszystko chcę zrobić Collina d’Harbeville’a grano w Teatrze Narodowym. W 1883 roku ukazały się Dzieła, wydane przez jego córkę, a w okresie międzywojennym trzy tomy jego poezji: Ballady, Obóz Wallensteina i Na nutę Horacego.

Był posłem na Sejm Królestwa Polskiego we wszystkich jego kadencjach; od 1820 do 1831 roku. W kwestiach ustrojowych popierał monarchię konstytucyjną i trójpodział władzy. Opowiadał się za ochroną rodzimego przemysłu, reformami agrarnymi i oczynszowaniem chłopów. Postulował równouprawnienie Żydów. Ideowo związany z braćmi Bonawenturą i Wincentym Niemojowskimi, był jednym z przywódców tzw. opozycji kaliskiej. Grupa ta słynęła z liberalnych poglądów i respektu dla litery prawa, pilnując zgodności uchwał z konstytucją.

Majątkiem bełchatowskim kierował w latach 1824–1835. Jako zarządca nie był tak przedsiębiorczy jak jego brat Leon, jednak potrafił utrzymać miasto na drodze rozwoju. Ściągał kolejnych rzemieślników i kupców, wzniósł kościół dla ewangelików, za jego czasów powstały nowe domy. Skutecznie opierał się prowokacjom włodarzy pobliskich Grocholic, oraz swoich politycznych przeciwników.

W okresie powstania listopadowego Kaczkowski podpisał się pod aktem detronizacji cara Mikołaja I. Wkrótce złożył mandat, jako sprzeciw wobec odrzucenia jego wniosku o poszerzenie sejmowej reprezentacji narodowej. Krytykował brak zdecydowania i nieudolność polskich generałów. Uniknął popowstaniowych represji.

W 1835 roku cały majątek przekazał swojemu synowi Ludwikowi. Resztę życia spędził w majątku żony Izabeli Babskiej w Chojnem, gdzie oddawał się twórczości literackiej i translatorskiej. Zmarł w Bełchatowie 19 kwietnia 1855 roku. [2021]

Anna Mikołajewska, Kaliszanin z Bełchatowa [w:] Biuletyn Stowarzyszenia Przyjaciół Bełchatowa, Nr 22 (listopad 2017)

Kazimierz Brzeziński, Bełchatów. 120 impresji o rozwoju miasta, Łódź 2008

Apoloniusz Zawilski, Bełchatów i jego historyczne awanse, Łódź 1967

Inni Właściciele ziemscy
Tagi