tu jesteś:  Osadnicy Miejsca Inne

Siedziba Urzędu Gminy

Jatki rzeźniczo-piekarskie

Aleksandrów Łódzki

Jatki wzniesiono w Aleksandrowie w latach 20-tych XIX wieku – okresie najbardziej intensywnego rozwoju osady. Dokładna data ich budowy nie jest znana; najprawdopodobniej powstały w roku 1825. Zgodnie z panującą wówczas estetyką, nadano im styl klasycystyczny. Autorem projektu był włoski architekt Henryk Marconi, aktywny na ziemiach polskich w pierwszej połowie XIX wieku.

Jatki postawiono na planie prostokąta o wymiarach około 27 × 19 metrów. Był to budynek parterowy, bez piwnicy. Z sąsiadującym ratuszem połączono go zadaszoną galerią. Charakterystycznym elementem jatek były podcienia wsparte dziesięcioma ceglanymi kolumnami.

Budynek przeznaczony był dla handlarzy żywnością – przede wszystkim mięsem i chlebem. Oprócz pomieszczeń handlowych wewnątrz znajdowały się niewielkie mieszkania dla sklepikarzy. Poszczególne pomieszczenia były dzierżawione na drodze publicznej licytacji. Nazwiska dzierżawców – Gottlieb Braunke, Lewek Pomarantzcz czy Franciszek Dąbrowski – wskazują, że byli nimi przedstawiciele wszystkich narodowości XIX-wiecznego Aleksandrowa.

Inwestycja pochłonęła 11 tysięcy złotych (4 tysiące wyłożył dziedzic Bratoszewski). Nie była to suma wysoka. Budynek tylko od frontu był murowany; tył wzniesiono z drewnianych bali. Również dach pokryto cynkową blachą jedynie od frontowej, reprezentacyjnej strony, a od podwórza położono dranice (deski z drewna iglastego). Tak postawiony budynek wymagał częstych remontów; już w latach 40-tych XIX wieku dach był w tragicznym stanie. Mimo tego, jatki pełniły swoją funkcję przez ponad 100 lat, również w okresie międzywojennym. Dopiero po II wojnie światowej zaczęły ulegać degradacji, najpierw wykorzystywano je jako magazyn, później wyłączono z użytkowania i ogrodzono drewnianym płotem.

Jatki w Aleksandrowie w 1935 roku
Aleksandrowskie jatki w 1935 roku. Źródło: Ostlandbild/Rode, Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi

Jako zabytek jatki zaliczono do II klasy, co oznaczało iż prezentują szczególną wartość z skali miejscowości i regionu. W latach 70-tych władze Aleksandrowa chciały je zrewitalizować. Planowano ulokować w nich dodatkowe pomieszczenia Urzędu Stanu Cywilnego, klubokawiarnię lub czytelnię biblioteki miejskiej. Z uwagi na brak funduszy, nie zrealizowano żadnego z tych pomysłów. Ekspertyza budowlana z 1984 roku oceniła jatki jako budynek nadający się wyłącznie do rozbiórki. Wytyczne zrealizowano w roku 1988.

Rekonstrukcji historycznego budynku dokonano w 1997 roku, przy okazji przeprowadzając generalną przebudowę sąsiedniego budynku Urzędu Gminy. Współczesne jatki nawiązują wyglądem do pierwowzoru, choć różnią się pod wieloma względami, przede wszystkim budulcem (obecne są w całości murowane). Największym zmianom uległ dach, który rozbudowano o użytkowe poddasze. Zmieniła się również ich funkcja – w dzisiejszych „jatkach” nie zrobimy już zakupów. W budynku działa bank i część wydziałów Urzędu Gminy. [2021]

Tomasz Pietras, Jatki miejskie – nasze małe sukiennice [w:] Aleksandrów wczoraj i dziś 1999

Helena Tukaj, Janusz Wróbel, Aleksandrów Łódzki. Zarys dziejów 1816–1948, Alek­san­drów Łódzki 1992

Travelers' Map is loading...
If you see this after your page is loaded completely, leafletJS files are missing.
Zobacz inne Inne
Tagi