Aleksandrów Łódzki

Cmen­tarz ewan­gelicki w Alek­sandrowie Łódzkim położony jest w cen­trum miasta, przy ulicy Wojska Pol­skiego 44/48. Wyty­c­zony został w 1821 roku i jest wciąż czynny. W XIX wieku cmen­tarz zaj­mował znacznie więk­szy obszar, ze względu na domin­u­jący w Alek­sandrowie odsetek mieszkańców wyz­na­nia ewan­gelick­iego. Jeszcze w roku 1896, staraniem pas­tora Edmunda Holza, protes­tancka część została posz­er­zona i otoc­zona murem. Po wojnie parafia ewan­gelicka straciła więk­szość swoich członków, a nekropo­lia zaczęła niszczeć. W roku 1975 oraz 1988, więk­sza część zde­wastowanej i opuszc­zonej nekropolii została zlik­wid­owana i włąc­zona w granice pow­ięk­sza­jącego się cmen­tarza rzym­skoka­tolick­iego. Paradok­sal­nie, najs­tarszy nagrobek na cmen­tarzu, okazały grobowiec założy­ciela tute­jszej parafii ewan­gelick­iej pas­tora Fry­deryka Tuve, znalazł się po stronie katolick­iej. Spaceru­jąc po tej części alek­sandrowskiej nekropolii możemy znaleźć jeszcze kilka innych niemiec­kich nagrobków, w tym groby trzech protes­tanc­kich księży – Heinricha Augusta Rauha (1806–71), Daw­ida Juliusza Buse (1880–1947) i Augusta Schutera (1854–1912).

O dawnej świet­ności cmen­tarza przy­pom­ina dziś strzelista, neogo­ty­cka brama z nieo­tynkowanej cegły, wznie­siona w lat­ach 30 XX wieku. Wciąż możemy też oglą­dać spore frag­menty starych murów cmen­tarnych (od zachodu i połud­nia) oraz kilka dużych grobow­ców rodzin­nych. Po lewej stronie bramy wznosi się dom przed­pogrze­bowy, pier­wot­nie zbu­dowany z surowej cegły, później – pokryty tynkiem. Po 1945 roku to właśnie w tym zaczęto odprawiać nabożeństwa dla alek­sandrowskiej gminy ewan­gelick­iej. Warto zwró­cić uwagę na zna­j­du­jące się po prawej stronie bramy, zbu­dowane w tym samym stylu architek­ton­icznym, budynki gospo­dar­cze. Mimo iż nie pełnią funkcji reprezen­ta­cyjnych, po przeprowad­zonej w 2014 roku renowacji, prezen­tują się bardzo okazale.

Na cmen­tarzu możemy znaleźć także kwa­terę wojenną niemiec­kich żołnierzy z 1916 roku, poległych pod­czas Oper­acji Łódzkiej w 1914 roku.

Grobowiec pastora Tuve

Grobowiec pastora Tuve. Źródło: Artur Schmidt, Jubilaumsschrift anlasslich der Jahrhundertfeier der ev-luth Kirche zu Alexandrow 1828–1829

Grobowiec pastora Tuve

Nowy grobowiec pastora Tuve na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Aleksandrowie Łódzkim

Nowy grobowiec pastora Tuve na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Aleksandrowie Łódzkim

Tabliczka nagrobna na grobowcu pastora Tuve

To prawdopodobnie najstarszy zachowany nagrobek ewangelicki w województwie łódzkim. Duży, murowany grobowiec Friedricha Tuve wys­taw­iony został w 1830 roku przez syna pas­tora – kupca i autora kro­niki rodzin­nej – Karola Tuve. Po reg­u­lacji granic cmen­tarza ewan­gelick­iego w lat­ach 1975 i 1988, grób pier­wszego alek­sandrowskiego pas­tora znalazł się po stronie katolick­iej, tuż za siatką oddziela­jącą nekropolie obu wyz­nań. W 2011 roku, staraniem Towarzystwa Przy­jaciół Alek­sandrowa Łódzkiego oraz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Alek­sandrowie Łódzkim, grób został zrekon­struowany w pier­wot­nym ksz­tał­cie, ale po obec­nej protes­tanck­iej stronie cmen­tarza. Stary, ory­gi­nalny nagrobek pozostaw­iono na dawnym miejscu. Relację z etapów rekon­strukcji oraz uroczys­tego poświęce­nia grobowca można obe­jrzeć na stronie TPA. [2014]